Hoeveel kost plotten?

“Wat kost een print op de plotter?” Deze vraag horen we vaak van klanten. Wie een plotter gaat kopen kijkt natuurlijk naar de aanschafprijs, maar is soms ook benieuwd naar de verbruikskosten van de plotter op de langere termijn. In dit artikel geven we een helder overzicht van alle factoren die de kosten van het plotten bepalen. We bespreken de belangrijkste kostenfactoren (inkt, papier en onderhoud) en kijken daarbij naar machines uit verschillende categorieën: instapmodellen, modellen voor dagelijks gebruik en modellen voor intensief gebruik. We illustreren de verschillen met voorbeeldberekeningen en geven praktische tips zodat u zelf uw printkosten kunt inschatten. Tot slot maken we een korte vergelijking met andere grootformaat printtoepassingen (zoals signage).

Belangrijkste kostenfactoren bij plotten

Wanneer u berekent wat één afdruk op een grootformaat printer (plotter) kost, spelen een paar hoofdfactoren een rol. Hieronder lichten we deze onderdelen toe:

Aanschaf van de plotter: Dit is de eenmalige investering in de machine. Plotters variëren van betaalbare instapmodellen tot duurdere productieplotters. Goedkope instapmodellen vanaf ongeveer €600,- zijn aantrekkelijk geprijsd, maar hebben vaak hogere verbruikskosten per print. Professionelere modellen hebben vaak lagere kosten per pagina, maar vragen een grotere investering vooraf. Gemiddeld gaat een plotter zo’n 5 tot 10 jaar mee. U kunt de aanschafkosten dus over die periode afschrijven in uw berekeningen, zodat u weet wat de machine per jaar kost.

Papier en media: Elke print vraagt om papier (of een ander medium) van een bepaald formaat en kwaliteit. De prijs van plotterpapier varieert sterk. Goedkoop CAD-papier is verkrijgbaar vanaf €0,30 tot €0,40 per m² en voor foto-plotterpapier betaalt u zomaar enkele euro’s per m². De prijs voor zeer hoogwaardige plottermedia kan oplopen tot meer dan €25,- per vierkante meter. Een grotere printformaat betekent meer papier: A0 = 1 m², A1 = 0,5 m², A2 = 0,25 m², etc. Voor technische tekeningen gebruikt men vaak eenvoudig ongecoat papier (laagste kosten), terwijl voor grafische prints zwaarder of gecoat papier wordt gekozen (hogere kosten). Vergeet niet dat speciaal media (canvas, vinyl voor buitenreclame, enz.) en eventuele afwerking (lamineren) de kosten verhogen. Kortom: papierkosten zijn terugkerende kosten die per print relatief klein kunnen lijken, maar bij veel printvolume toch oplopen.

Inktverbruik en inktkosten: Inkt is, afhankelijk van de toepassing, een grote terugkerende kostenpost bij plotten. Plotter-inkt is vrij kostbaar en wordt geleverd in cartridges of tanks van verschillende grootte. Om goed te vergelijken, kunt u het beste kijken naar de prijs per milliliter (ml) inkt. Een kleine cartridge van 40 ml voor €40,- heeft bijvoorbeeld een inktprijs van €1,- per ml, terwijl een grote cartridge van 300 ml voor €100 neerkomt op €0,33 per ml, dat is toch 66% voordeliger! Hoeveel inkt een print verbruikt, hangt sterk af van wat en hoe u print:

• Dekking van de print: Een lijntekening of bouwtekening met voornamelijk zwarte lijnen op witte achtergrond verbruikt zeer weinig inkt – vaak minder dan 1 ml per m². Ter illustratie: een eenvoudige A1 bouwtekening (0,5 m²) zou met slechts 0,2 ml geprint kunnen zijn. Daarentegen vergt een poster met grote kleurvlakken en 50% dekking) al snel 3–5 ml per m². Een full-color foto of presentatiepagina (100% dekking) kan in hoge kwaliteit grofweg 8–12 ml per m² verbruiken. Per medium en printerinstelling kan dit ook nog enorm  variëren. Maar 1 ding is zeker:  hoe meer kleur en hoe voller de pagina, des te hoger het inktverbruik.
• Kleuren en efficiëntie: Plotters zijn verkrijgbaar met verschillende aantallen inktkleuren. Technische plotters gebruiken meestal 4 kleuren (CMYK) terwijl grafische plotters vaak 6 of 8 kleuren hebben. Plotters om foto’s te printen hebben zelfs 12 kleuren en hebben een enorm kleurbereik. Meer kleuren betekent niet per se méér inktverbruik, maar hoogwaardige fotoplotters mengen soms meerdere inkten voor perfecte tinten, wat iets extra inkt kan kosten. Het ene merk claimt soms net wat zuiniger te printen per m² dan het andere, maar de verschillen zijn klein  en uiteindelijk hangt het inktverbruik vooral af van uw printmodus, dekking en gebruikte media.
• Printmodus en kwaliteit: In een snellere conceptmodus verbruikt de plotter beduidend minder inkt dan in hoogste kwaliteit modus. Ook bij kleurprints kan een draft-modus het verbruik wel halveren vergeleken met fotokwaliteit. Het loont dus om bij proefafdrukken een lagere kwaliteit te kiezen en alleen voor het eindresultaat de hoogste modus, dat bespaart inkt én tijd. De papiersoort heeft ook veel invloed. Op gecoat papier dringt inkt meer in dan op glanzend fotopapier, kies dus een printmodus die past bij het papier.
• Onderhoudskosten: Moderne inkjet-plotters vergen weinig onderhoud, maar er zijn toch enkele kosten om rekening mee te houden. Denk aan vervangbare printkoppen en onderhoudscartridges (opvangbakken voor overtollige inkt). Een printkop gaat een bepaald aantal milliliters of prints mee en moet dan vervangen worden – kosten variërend van enkele tientjes tot een paar honderd euro, afhankelijk van het model. Bij incidenteel gebruik verbruikt de plotter bovendien wat inkt aan reinigingscycli om de spuitmondjes schoon te houden. Als u de machine maar af en toe aanzet, zal hij bij opstarten inkt gebruiken om zichzelf door te spoelen (inkt die opgaat zonder dat er iets op papier komt). Regelmatig printen voorkomt dit deels, omdat onderhouds-inktkosten zo over meer prints worden gespreid. Over het algemeen is onderhoud niet de grootste kostenpost, maar het hoort wel bij de totale cost of ownership. In een TCO (Total Cost of Ownership) berekening kunt u bij intensief gebruik bijvoorbeeld jaarlijks een bedrag reserveren voor printkoppen en onderhoud.

Samengevat: papier en inkt vormen de variabele kosten per print, terwijl de plotterprijs en onderhoud vaste kosten zijn die over de levensduur worden uitgesmeerd. Hoe dit in de praktijk uitpakt, verschilt per type gebruiker en plotter. Hieronder bespreken we drie gebruikscategorieën – van incidenteel tot intensief – en kijken we naar de kostenkenmerken van elk type.

Instapmodellen voor incidenteel gebruik

Instapmodel-plotters zijn ideaal voor wie slechts af en toe iets grootformaat moet printen. Denk aan een klein architectenbureau of aannemer die sporadisch een bouwtekening plot, of een afdeling die een paar keer per jaar een poster maakt. Deze machines zijn aantrekkelijk geprijsd en eenvoudig in gebruik, prijzen vanaf €600,- voor een A1-model en €1250,- voor een A0 model.

Kenmerken en kosten van instapmodellen:

• Lagere instapprijs, kleinere cartridges: Instapplotters gebruiken doorgaans relatief kleine inktcartridges. Kleinere cartridges betekenen een hogere prijs per ml inkt. Een typische cartridge van 40 ml kost rond €40, wat neerkomt op €1,- per ml. Ter vergelijking: bij grotere professionele plotters zakt die prijs per ml vaak richting €0,30 tot €0,40. Dit betekent dat iedere vierkante meter print bij een instapmodel meer inktkosten met zich meebrengt. Maar als u alleen CAD tekeningen print en uw totale printvolume laag is (enkele prints per week of maand), wegen die iets hogere inktkosten per print niet op tegen de lagere aanschafprijs van de machine.
• Gebruik en inktdekking: Instapplotters zijn meestal 4-kleurenprinters (CMYK) die uitstekend voldoen voor technische tekeningen, bouwplannen, presentaties en eenvoudige posters. Bij dit soort toepassingen is de inktdekking vaak beperkt. Zoals eerder genoemd verbruiken lijntekeningen erg weinig inkt – vaak rond 0,5 ml/m² of minder. Een voorbeeldberekening ter illustratie: Stel u heeft een instapplotter van €1250 met 4 cartridges à 30 ml (€30 per stuk, dus €1,00/ml). U print voornamelijk bouwtekeningen op A1 formaat. In normale kwaliteit gebruikt een A1 bouwplan pakweg 0,3 ml inkt (alle kleuren samen). De inktkosten zijn dan slechts €0,30 per A1. Tel daar het papier bij op: eenvoudig 80 grams CAD-papier kost ca. €0,40 per m², dus €0,20 per A1. De totale variabele kost voor deze zwart-wit tekening komt rond €0,50 uit. In de praktijk kost een A1 bouwtekening printen dus slechts een paar tientallen centen aan inkt en papier! Doe je er een beetje kleur bij (bijv. een logo of gekleurde lijnen), dan lopen de kosten iets op maar blijven doorgaans onder €1,00 per A1.
• Voor wie geschikt?: Een instapmodel is het meest kostenefficiënt als u relatief weinig print. Grofweg bij een volume van minder dan ±25 m² per maand en voornamelijk eenvoudige tekeningen en plattegronden is een instapplotter de beste keuze. De lage aanschafprijs weegt dan op tegen de iets hogere verbruikskosten per print. Let op: bij héél lage frequentie (eens in de paar maanden iets printen) is het verstandig de plotter toch af en toe even te gebruiken om uitdroging van de printkoppen te voorkomen en gaat er extra inkt verloren aan reinigingscycli. Bij normaal klein zakelijk (technisch) gebruik is dit type plotter prima berekend op incidenteel printwerk, maar voor posters en full-color afdrukken zijn deze plotters vaak snel te duur in gebruik

Plotters voor regelmatig dagelijks gebruik (kantoor & CAD)

Heeft u vrijwel dagelijks prints nodig of wekelijks een stapeltje tekeningen? Voor regelmatig plotwerk zijn er mid-range plotters die een betere balans bieden tussen aanschafprijs en gebruikskosten. Deze categorie richt zich op middelgrote gebruikers, bijvoorbeeld een architectenbureau, technisch ontwerpbedrijf of interne reproafdeling die elke dag documenten print, of een marketingafdeling die geregeld posters en presentaties maakt. Denk aan machines in de prijsklasse van circa €1500–€3000.

Kenmerken en kosten van dagelijkse-gebruik plotters:

• Grotere inkttanks, lagere inktprijs: Middensegment-plotters van HP, Canon en Epson hebben vaak cartridges in de orde van 130 ml, 300 ml of nog groter, afhankelijk van het model. Ter vergelijking: een populaire kantoorplotter van €1.750,- heeft bijvoorbeeld 4 cartridges van 300 ml die €150 per stuk kosten – dat is ca. €0,50 per ml. Door deze lagere inktprijs per ml zijn de inktkosten per print flink gunstiger dan bij instapmodellen. Bovendien hoeft u minder vaak cartridges te wisselen, wat het gebruiksgemak verhoogt bij dagelijks printen.
• Veelzijdigheid en snelheid: Plotters in deze klasse zijn meestal veelzijdig. Ze kunnen haarscherpe CAD-tekeningen en bouwplannen produceren, maar ook kleurrijke marketingposters op gecoat papier. Veel mid-range modellen hebben 4 tot 6 kleuren (soms met extra fotozwart of grijstinten voor betere kwaliteit bij graphics). De afdruksnelheid ligt vaak merkbaar hoger dan bij instapmodellen – prettig als u dagelijks meerdere prints moet verwerken. De hogere printsnelheid en soms extra functies (zoals twee rolhouders voor automatisch wisselen tussen papierrollen, of een opvangbak/stapelaar voor prints) verhogen de productiviteit. Dit bespaart tijd en voorkomt ook papierverspilling, wat indirect weer kosten scheelt.
• Betrouwbaarheid en levensduur: Mid-range plotters zijn gebouwd voor dagelijks gebruik en gaan meestal langer mee zonder storingen. Componenten zoals printkoppen hebben vaak een hogere duty cycle (levensduur bij intensief gebruik) dan die in instapmodellen. Ook bieden veel modellen in deze klasse handige extra’s voor kantooromgevingen, zoals automatische wissel tussen twee papierrollen of een uitvoerlade voor tientallen prints. Dit verhoogt de efficiëntie en vermindert de benodigde handelingen. Zulke eigenschappen dragen indirect bij aan kostenbesparing (minder tijd kwijt aan bediening, minder misprints).

Voor dagelijks printen is het de moeite waard te investeren in een model dat iets duurder is dan een instapmodel, omdat u dit terugverdient via lagere inktkosten per print en hogere productiviteit. Deze mid-range modellen zijn een uitstekende keuze voor technische toepassingen en kantooromgevingen waar regelmatig CAD-plannen, schema’s, posters of presentaties geprint moeten worden.

Ter illustratie een rekenvoorbeeld:
Twijfelt u tussen een instapmodel en een middenklasse plotter met een prijsverschil van €500? Als u gemiddeld één technische tekening per dag print (ongeveer 250 prints per jaar), en de middenklasse plotter €0,50 minder per ml inkt kost, dan verdient u het prijsverschil in zo’n 4 jaar terug. Over de totale levensduur van 7 jaar bespaart u alsnog circa €875 op inkt. Als u gemiddeld 2 tot 3 technische tekeningen per dag print (ruim 700 per jaar), dan verdient u dat verschil in aankoopprijs in minder dan 2 jaar terug. Over een levensduur van 7 jaar kan het verschil in inktkosten oplopen tot ruim €1700 – zonder dat u rekening houdt met tijdwinst, grotere cartridges of extra gebruiksgemak.

Plotters voor intensief gebruik

Voor wie dagelijks grote aantallen tekeningen print, zoals in een repro-afdeling of bij een groter ingenieursbureau, zijn plotters voor intensief gebruik de logische keuze. Deze robuuste machines zijn ontworpen voor continugebruik en gebruiksgemak, en bieden lage verbruikskosten bij hoge volumes. De investering ligt hoger (vaak €3000–€7000), maar de besparing op inkt en tijd verdient zich snel terug.

Lage inktprijs per ml
Zwaardere plotters gebruiken grotere cartridges (bijvoorbeeld 700 ml), met inktprijzen van slechts €0,25–€0,35 per ml. Bij technisch tekenwerk met laag verbruik (±0,5 ml per m²) betekent dit dat een A1 CAD-tekening vaak minder dan €0,10 aan inkt kost. De grotere cartridges hoeven ook minder vaak vervangen te worden – dat scheelt tijd en onderbrekingen.

Hoge productiviteit, lage kostprijs
Deze modellen zijn gebouwd voor snelheid: brede printkoppen, hoge uitvoercapaciteit en soms dubbele papierrollen maken het mogelijk om tientallen tekeningen per dag af te drukken zonder manuele tussenkomst. Minder stilstand en minder handelingen betekenen directe tijdswinst, vooral in drukke omgevingen.

Betrouwbaarheid en veelzijdigheid
Deze plotters zijn ontworpen voor langdurig intensief gebruik, met hoogwaardige onderdelen zoals duurzame printkoppen en geavanceerde papierdoorvoer. Ze zijn minder storingsgevoelig en kunnen grotere printvolumes aan zonder kwaliteitsverlies.

Ter illustratie een rekenvoorbeeld:
Bij intensief gebruik, zoals 20 A0-tekeningen per dag (5200 m² per jaar), kan het verschil in variabele kosten snel oplopen. Bij een gemiddelde middenklasse plotter kost de inkt €0,50 per ml en bij plotters voor intensief gebruik is dat €0,25 tot €0,35. Bij een gemiddeld verbruik van 0,5 ml per m² betekent dit een jaarlijks inktverbruik van 2600 ml. Het prijsverschil op inkt is dan ruim €500,- per jaar. Over een gemiddelde levensduur van zeven jaar levert dit netto ruim €3.500,- voordeel op, dat is exclusief de extra tijdwinst en lagere onderhoudskosten.

Conclusie

Wat kost plotten nu eigenlijk? Zoals we hebben gezien, is het antwoord afhankelijk van meerdere factoren. De aanschafprijs van de plotter is belangrijk, maar kijk zeker ook naar de terugkerende kosten: papier, inkt en eventueel onderhoud. Aan de hand van uw gebruiksprofiel – hoeveel u print en wat voor soort prints – kunt u met de gegeven informatie en tips een goede inschatting maken van uw kosten per print. Dit inzicht is waardevol bij het vergelijken van modellen. Een goedkope plotter kan dure prints opleveren als de inkt per ml hoog geprijsd is; omgekeerd kan een duurdere plotter zich terugbetalen door lagere verbruikskosten als u veel print.

Laat u bij het kopen van een plotter niet alleen leiden door de prijs van de machine, maar neem de verbruikskosten mee in uw afweging. Denk aan inkt- en papierkosten per m², kijk naar cartridgegroottes en prijzen, en bedenk bij welk printvolume een bepaald model het meest rendabel is. Met dit totaalplaatje kiest u de plotter die het beste past bij uw toepassing én het budget op lange termijn. Zo weet u vooraf hoeveel plotten kost in uw specifieke situatie, en komt u niet voor onaangename verrassingen te staan.

Nog vragen over plotters? Neem contact met ons op, we helpen u graag!